De liturgische kleuren worden gebruikt voor de liturgische gewaden en voor de overige paramenten. Verplicht zijn de voorgeschreven liturgische kleuren voor het kazuifel, de dalmatiek, de stola en de koorkap, alsmede voor de bursa en het antependium. Daarnaast worden tegenwoordig ook vaak andere textilia in de liturgische kleuren uitgevoerd, zo bijvoorbeeld een kleed dat van de lezenaar afhangt.
Geschiedenis
In de Middeleeuwen hadden de kleuren van de liturgische gewaden een door de plaatselijke gewoonte bepaalde betekenis. Naar aanleiding van het Concilie van Trente (1545-1563) kwam hierin verandering toen Paus Pius V in 1570 voor de Latijnse Kerk vastlegde welke kleuren wanneer gebruikt dienden te worden. Onder meer werd daarbij ook de kleur blauw, die in de Middeleeuwen op Mariafeesten gedragen werd, verboden (alleen in Spanje, op de Filippijnen en in Latijns-Amerika wordt nog wel blauw gebruikt op het feest van de Onbevlekte Ontvangenis). Deze bepalingen gelden in grote lijnen tot op de dag van vandaag.
De kleur groen wordt gebruikt voor de gewone zondagen door het jaar, alsmede voor de gewone weekdagen, kortom voor alle dagen dat er geen bijzondere feest- of herdenkingsdag is.
Betekenis
Groen is de kleur van de hoop en kan in de liturgie worden gezien als kleur van het toeleven, van het toegroeien naar de eerstvolgende bijzondere feest- of gedenkdag.
De kleur wit is de liturgische feestkleur en mag daarom ook zilver- of zelfs goudkleurig zijn. Wit wordt gebruikt voor de feesten van Christus, in de Kersttijd, op Witte Donderdag, in de Paastijd, op feesten en gedenkdagen van de heilige maagd Maria, van de heilige engelen en op de gedenkdagen van heiligen die geen marteldood gestorven zijn.
Betekenis
Wit staat voor de zuiverheid, reinheid en onschuld, terwijl goud staat voor de overwinning, heerlijkheid en puurheid.
De kleur rood wordt gebruikt op Palmzondag, op Goede Vrijdag, op het feest van Pinksteren, op de gedenkdagen van de heiligen die een marteldood gestorven zijn, alsmede bij de uitvaart van de Paus.
Betekenis
Rood staat zowel voor het bloed van de martelaren als voor het vuur van de Heilige Geest
De kleur paars (of violet of purper) wordt gebruikt voor de dagen van de Advents- en de Vastentijd, op Goede Vrijdag, op andere boete- en voorbereidingsdagen alsmede bij begrafenissen, waar paars in de plaats van het vroegere zwart is gekomen.
Betekenis
Paars geldt als de kleur van boete en bezinning, van inkeer en daarmee ook van voorbereiding. Paars kan gezien worden als zwart waardoorheen het licht gloort.
De kleur roze wordt enkel en alleen gebruikt op de derde zondag van de Adventstijd (zondag Gaudete) en op de vierde zondag van de Veertigdagentijd (zondag Laetare).
Betekenis
Het roze zoals dat in de liturgie wordt gebruikt kan gezien worden als het doorschijnen van het wit van Pasen in het paars van de Veertigdagentijd.
De kleur zwart werd vóór het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) gebruikt op Goede Vrijdag en voor begrafenissen, maar onder invloed van het Concilie wordt tegenwoordig bij deze gelegenheden de kleur paars, en bij begrafenissen soms zelfs wit gebruikt.
Betekenis
Als meest donkere kleur waaruit al het licht verdwenen is, geldt zwart van ouds als een rouwkleur die staat voor de droefheid, leegheid en verlatenheid die gepaard gaat met het verlies van dierbaren.
Maar voor katholieken is de dood niet het einde en kan de droefheid en de leegte tijdelijk zijn in de hoop op het voortleven van de ziel van de overledenen. Daarom wordt vaak liever het lichtere paars of zelfs het wit als liturgische kleur bij uitvaarten en andere droeve gelegenheden gebruikt.
Zwart als liturgische rouwkleur werd dan ook vooral gebruikt in tijden waarin men emoties op een intense manier wilde beleven en uitdrukken, bijvoorbeeld in de late Middeleeuwen en in de 19e eeuw.
